नमस्कार गोपाळ गणेश आगरकर यांच्या बद्दल वाचणाऱ्या बांधवांचे हार्दिक स्वागत आहे. (Gopal Ganesh Agarkar Information In Marathi)
Table of Contents
गोपाळ गणेश आगरकर यांचा जन्म
गोपाळ गणेश आगरकर या ध्येयवादी समाज सुधारकाच्या जन्म साताऱ्या जिल्ह्यातील कराड जवळील टेंभू या गावी 14 जुलै १८५६ रोजी गरीब ब्राह्मण कुटुंबात झाला त्यांच्या मातेचे नाव सरस्वती होते गरिबीमुळे प्राथमिक शिक्षण करायला मामाच्या घरी झाले बिकट आर्थिक स्थितीमुळे त्यांनी कराडमध्ये मुंडसुख कोर्टात कारखाने केली त्यानंतर कराडमध्येच कंपाउंडरची नोकरी पत्करली अकोल्याला मॅट्रिकची परीक्षा पास झाली अकोल्यात त्यांनी वराड समाचार या वर्तमानपत्रातून लेख लिहिले.
1877 मध्ये अंबुताई फडके यांच्याबरोबर आगरकरांच्या विवाह झाला ते उच्च शिक्षणासाठी पुण्यात आले 878 मध्ये त्यांनी इतिहास अर्थशास्त्र संस्कृत गणित व इंग्रजी विषय घेऊन डेक्कन कॉलेज मधून पदवी संपादन केली याच काळात त्यांनी टिळकांशी ओळख झाली होती.
गोपाळ गणेश आगरकर यांचे शिक्षण
एम ए साठी इतिहास व तत्त्वज्ञाने विषय निवडले त्यांच्यावर जॉन त्यांच्यावर जॉन स्टूअर्ड मिलच्या ऑन लिबर्टी व सब्जेक्शन ऑफ वुमन तसेच हर्बर्ट स्पेन्सरच्या शोच्या दाजी व इथिलिक्स या ग्रंथाच्या प्रभाव होता गोपाळ गणेशआगरकरांवर चिपळूणकरांच्या निबंध मालेच्या प्रभाव होता अभ्यासक्रम संपल्यानंतर आगरकरांनी न्यू इंग्लिश स्कूलमध्ये नोकरी पत्कारली.
गोपाळ गणेश आगरकर यांचे कार्य : Gopal Ganesh Agarkar Information In Marathi
- गोपाळ गणेश आगरकर पुण्यातील बंडगार्डन भागात आगरकर व टिळकांनी आपले जीवन राष्ट्राला समर्पित करण्याची प्रतिज्ञा केली चिपळूणकर टिळक व आगरकर यांनी एक जानेवारी 1880 मध्ये पुण्यात न्यू इंग्लिश स्कूलची स्थापना केली टिळक व गोपाळ गणेश आगरकर यांनी दोन जुलै १८८१ रोजी मराठा व चार जानेवारी 1881 रोजी केसरी व वृत्तपत्रांची सुरुवात केली केसरी व मराठी साप्ताहिकाचे प्रथम संपादक गोपाळ गणेश आगरकर हे होते
- इष्ट असेल तर बोलणार व साध्य असेल ते करणार हे आगरकरांचे ब्रीदवाक्य होते केसरी वृत्तपत्राचे शिष्य कर देखील हे होते टिळक गोपाळ गणेश आगरकर तुरंगात असताना व्हीएस आपटे व एम बी नाम जोशी यांचे वृत्तपत्र प्रकाशित केले.
- 24 ऑक्टोबर 1884 मध्ये आगरकर व टिळकांनी डेक्कन एज्युकेशन सोसायटीची स्थापना केली 1885 मध्ये डेक्कन एज्युकेशन सोसायटी द्वारा फर्ग्युसन कॉलेजची निर्मिती झाली या कॉलेजचे पहिले प्राचार्य व शी आपटे हे होते त्यानंतर 1892 पासून 1895 पर्यंत आगरकरांची प्राचार्य पद भूषविले.
- डिसेंबर 1888 मध्ये इंदोरच्या होळकरांनी डेक्कन एज्युकेशन सोसायटीला दिलेल्या सातशे रुपये देणगी वरून वाद होऊन टिळकांनी 1890 मध्ये फर्ग्युसन कॉलेज व डेक्कन एज्युकेशन सोसायटीच्या सदस्यत्वाच्या राजीनामा दिला बर्वे प्रकरण 1881 मध्ये ब्रिटिशांनी कोल्हापूरच्या चौथ्या शिवाजी वेळा ठरवून अहमदनगरच्या तुरुंगात के इथे केले.
गोपाळ गणेश आगरकर यांचे 101 दिवसाची शिक्षा
राज घराण्यातील व्यक्ती व प्रजेच्या म्हणण्यानुसार राब महादेव बर्वे या दिवानाने उठवलेल्या खोट्या सभेच्या ह्या परिणाम असावा टिळक आगरकरांनी केसरी मराठातून बर्वेवर चढवून टीका केली बर्वेंनी मुंबई न्यायालयात फौजदारी दावा केला 13 जुलै १८८२ रोजी टिळक व आगरकरा नाईक 101 दिवसाची शिक्षा झाली महात्मा फुलेंनी दहा हजार रुपयांची वर्गणी गोळा करून टिळक व आगरकरांना मदत केली.
गोपाळ गणेश आगरकर यांचे 101 दिवस
या किल्ल्यातच आगरकरांनी डोंगरीच्या किल्ल्यातील आमचे 101 दिवस हे पुस्तक देखील लिहिले. टिळक हे जहाल राजकारणी होते तर आगरकर हे जहाल समाजकारणी होते आगरकर हे सामाजिक सुधारण्या झाल्या की राजकीय सुधारणा आपोआप येतील सर्व सुधारण्याच्या मुळाशी राजकीय सुधारणा पुढे दोघां सामाजिक सुधारणा अगोदर की राजकीय सुधारणा अगोदर याबद्दल मेदबत झाले
गोपाळ गणेश आगरकर यांनी केसरी संपादक पद सोडले.
आगरकरांनी 25 ऑक्टोबर 1887 मध्ये केसरीच संपादित पद सोडले व 15 ऑक्टोंबर 1888 रोजी दसऱ्याच्या दिवशी सुधारक हे साप्ताहिक सुरू केले यातील मराठी विभागाचे लेखन आगरकर करीत व इंग्रजी विभागाचे लेखन गोपाळ कृष्णा गोखले करीत.
गोपाळ गणेश आगरकर यांनी वृतपत्र चालवले.
त्यांनी सुधारक वृत्तपत्रातून अनिष्ट समाजातील चालीरीते विरुद्ध आवाज उठवला सुधारक वृत्तपत्रातही इष्ट असेल तर बोलणार व साध्य असेल तर करणारे ब्रीदवाक्य होते 1914 ते 1916 च्या दरम्यान रामचंद्र विष्णू फडतरे यांनी सुधारक हे वृत्तपत्र चालवले महाराष्ट्राला तर्क शुद्ध समाज सुधारण्याची शिकवण आगरकरांनी दिली आगरकरांनी शुद्ध बुद्धिवादाच्या आधार घेऊन सामाजिक सुधारण्याच्या पुरस्कार केला त्यांना समाज सुधारणेच्या धर्माच्या आधाराची गरज वाटत नव्हती.
गोपाळ गणेश आगरकर यांचे उन्नती
व्यक्ती स्वतंत्र हे आगरकर यांच्या विचारसरणीची दुसरे महत्त्वाचे वैशिष्ट्य होते त्यांना जन्मावर आधारित चातुर वळणे पद्धती मान्य नव्हती त्याचप्रमाणे व्यक्तीसाठी समाज असतो समाजासाठी व्यक्ती नसते अशी त्यांची विचारसरणी होती विचारविवाह आणि व्यवसाय याबाबतीत व्याप्तीला स्वातंत्र्य आल्याशिवाय समाजाची उन्नती होणार नाही व समाज प्रगतीपथावर होणार नाही याची त्यांचे मत होते.
गोपाळ गणेश आगरकर यांनि शिक्षणाचा आग्रह धरला.
त्यांच्या मते पाश्चात्य ज्ञानामुळे समाजात परिवर्तन होत आहे. मात्र पाश्चात्यांचे अंधानूकरण करून त्यांची बौद्धिक गुलामगिरी करण्यासागरकरांना व सक्तविरोध होता त्यांनी बालविवाह केशव पण सारख्या अनिष्ट प्रधानविरुद्ध आवाज उठवला सतीची चाल केशव पण बालविवाह इत्यादी विषयी सरकाराने कायदे करावे असा आग्रहात लागरकरांनी स्त्रियांची दुखी कमी करण्यासाठी श्री शिक्षणाचा आग्रह धरला.
गोपाळ गणेश आगरकर यांची जिवंत प्रेतयात्रा काढली
आगरकर विधवा विवाहाचे पुरस्कृत होते त्यांनी कौरवांच्या 1893 मध्ये पुनर्विवाह घडवून आणला. संभोगासाठी संमती वय बारा असावे. या मी स्कॅबेल यांनी मांडलेल्या संमतीवर विधेयकास 1891 मध्ये आगरकर व भांडारकर यांचे समर्थन होते तर टिळकांनी त्यांचा विरोध केला गोपाळ गणेश आगरकरांच्या या पुरोगामी विचारसरणीवर स्पष्ट होऊन पुण्यात आहे सनातनी मंडळीने आगरकर जिवंत असताना त्यांची प्रेतयात्रा काढली.
आगरकरांना हिंदुस्थानातील दारिद्र्याबद्दल विशेष दुःख होते कामगाराचे शोषण करणाऱ्या मालकांना वर्तणीवर आणण्यासाठी कामगारांनी संघटित होऊन त्यांचे संपांचे हत्यार उचलावे असे आगरकरांचे मत होते.
गोपाळ गणेश आगरकरांचे लेखन कार्य :
डोंगरीच्या किल्ल्यातील आमचे 101 दिवस या पुस्तकात टिळक व गोपाळ गणेश आगरकरांचे म्हणून मिलन व सहद्रिय मैत्रीचे चित्र नाही आगरकरांनी शेक्सपियरच्या हॅम्लेट नाटकाचे मराठीत विकार विलसित असे भाषांतर केले स्त्रियांनी जाकिटे घातलेच पाहिजे या विषयावर त्यांनी लेख लिहिला त्यांनी गुलामांचे राष्ट्र या लेखात हिंदी लोकांचे भीती कृती आडशीपणा परिश्रमाचा कंटाळा इत्यादी दुरुनुकाच्या समाचार घेतला हिंदुस्तानचे राज्य कोणासाठी या निबंधात आगरकरांनी ब्रिटिश सरकारच्या स्वार्थी वृत्तपत्रावर टीका केली.
गोपाळ गणेश आगरकर यांचे वर्णन
त्यांना राजकीय स्वतंत्राची जाणीव होती म्हणून त्यांनी एरियाडच्या अत्याचाराचा विरोध प्रचार लेख लिहिले इतर ग्रंथ वाक्य मी माणसा व वाक्याचे पृथकरण 1888 केसरीतील निवडक निबंध एक दोन 1887 गुलामगिरीचे शास्त्र जातीचे दक निबंध, शेठ माधवदास रघुनाथ दास व धनकुवर बाई यांचे पुनर्विवाह, चरित्र सुधारकातील वेचक लेख 1895 विष्णुशास्त्री चिपळूणकर व आगरकर मराठी भाषेतील पहिले दोन श्रेष्ठ निबंधकारक आहेत असे वर्णन वि स खांडेकरांनी केले.
गोपाळ गणेश आगरकर यांचे निधन : Gopal Ganesh Agarkar Information In Marathi
आपले राज्य का गेले व इंग्रजांचे राज्य का आले याचे बीचूक निदान करणारा महाराष्ट्रातील पहिला महापुरुष असे आगरकरांनी म्हटले बाळशास्त्री जांभेकर यांना आईच्या मृत्यूनंतर पुत्र म्हणून दाढी मिशा उतरवणे ही गोष्ट माझ्यासारख्या समाज सुधारकास लज्जास्पद आहे असे या शब्दात त्यांनी पुरोगामी विचार मांडले अशाप्रकारे या स्पष्ट व्याख्या बुद्धिवादी व विवेकनिष्ठ समाज सुधारकाचा मृत्यू दम्यामुळे वयाच्या अवघ्या 39 व्या वर्षी 17 जून 895 रोजी पुणे येथे झाला.
